اوشگر «پشتکار» که روز پنجشنبه گذشته به سمت سیاره مریخ پرتاب شد با خود شماری از جدیدترین تجهیزات دنیای فناوری را حمل می‌کند؛ از دوربین‌های تصویربرداری فوق پیشرفته و با کیفیت بالا گرفته تا یک هلی‌کوپتر کوچک.
اما در میان این وسائل و تجهیزات همراه مریخ نورد پشتکار، دانشمندان ناسا یک دستگاه کوچک نیز قرار داده‌اند که به خاطر عملکردش به آن اصطلاحا لقب «درخت» داده شده است.
این دستگاه که موکسی (MOXIE) نام دارد، همچون درخت دی اکسید کربن موجود در هوا را گرفته و آن را به اکسیژن تبدیل می کند.
در حالی که میزان اکسیژن موجود در جو زمین ۲۱ درصد است، تنها ۲ درصد اکسیژن در جو رقیق مریخ وجود دارد. از همین رو تامین اکسیژن لازم برای تنفس در مریخ یکی از چالش‌های پیش رو برای زندگی بلند مدت روی سطح این کره به حساب می آید.
در واقع اکسیژن حجم زیادی می گیرد و سفینه ها و فضاپیماها ظرفیت محدودی برای حمل کپسول های اکسیژن دارند. این امری است که دانشمندان را به این فکر انداخته است تا اکسیژن مورد نیاز را در همان سطح مریخ و در آزمایشگاهی کوچک تولید کنند.
دستگاه موکسی که مختص جو مریخ ساخته شده است دی اکسید موجود در اتمسفر مریخ را گرفته و به صورت الکتروشیمیایی آن را به دو مولکول اکسیژن و منوکسید کربن می شکند. سپس اکسیژن را به O2 که مناسب برای تنفس است تبدیل می کند و منوکسید کربن را نیز به جو مریخ بازمی گرداند.
مایکل هکت، محقق ارشد در طراحی این دستگاه می گوید آزاد شدن منوکسید کربن خطری برای جو مریخ ایجاد نخواهد کرد چرا که به محض آزاد شدن با مقدار کمی اکسیژن که در جو مریخ است ترکیب شده و مجددا به دی اکسید کربن تبدیل خواهد شد.
«موکسی» البته یک دستگاه با قابلیت محدود است و اگر همه چیز خوب پیش برود تنها می تواند ۱۰ گرم در ساعت اکسیژن تولید کند. این مقدار معادل اکسيژن موجود در ۱.۲ متر مکعب در جو کره زمین است. برای اینکه بتوان مقیاس را در نظر گرفت، هر انسان در طول شبانه روز به ۱۹ متر مکعب هوا برای تنفس نیاز دارد.
دستگاه اکسیژن ساز ناسا محصول دانشگاه‌ام آی تی آمریکا و موسسه نیلز بور در دانشگاه کپنهاگ دانمارک است. این دستگاه ۱۵ کیلوگرمی در آزمایشگاه پیش‌رانش جت ناسا روی کاوشگر پشتکار سوار شده است.